PARACETAMOL – THÔNG DỤNG NHƯNG CŨNG NGUY HIỂM?

Paracetamol (Acetaminophen) là một loại thuốc quen thuộc, được biết đến với tác dụng hạ sốt, giảm đau, được sử dụng trong điều trị các bệnh lý như sốt, đau đầu, đau răng,… Paracetamol là một thuốc không cần kê đơn, hiệu quả nhanh và ít tác dụng phụ trong liều điều trị nên được sử dụng rất rộng rãi. Tuy nhiên, điều cũng dẫn đến việc lạm dụng và đã dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.

Paracetamol được xem là loại thuốc tương đối an toàn, tuy nhiên, paracetamol lại rất nguy hiểm là gây ngộ độc cho gan khi dùng liều cao, kéo dài đặc biệt với những bệnh nhân đang mắc bệnh gan. Khi vào cơ thể, paracetamol sẽ được hấp thu vào máu và chuyển hóa qua gan thành nhiều chất, trong đó có một chất rất độc cho gan (N-acetyl benzoquinonimin). Theo đó, khi paracetamol đến gan, gan phải huy động chất glutathion đến trung hòa, nhưng khi paracetamol vượt ngưỡng chịu đựng của gan thì gan không thể huy động đủ lượng glutathion để trung hòa lượng paracetamol thừa đó được, vì vậy, chất độc hại cho gan tăng lên làm nguy hiểm cho gan. 

Ngộ độc cấp paracetamol thường xảy ra, đặc biệt ở trẻ em, thể hiện khi dùng quá liều hoặc sử dụng kết hợp nhiều thuốc chứa paracetamol như đau bụng, nôn mửa, mặt xanh tái, khó thở, cần cấp cứu kịp thời nếu không rất nguy hiểm. Đối với người lớn, thường ngộ độc cấp xảy ra ít hơn, chủ yếu ngộ độc trường diễn, đặc biệt đối với người có bệnh gan, nghiện rượu, sốt rét và các dấu hiệu ngộ độc cũng tương tự như ở trẻ em nhưng đôi khi không rõ rệt.

Bên cạnh đó cũng được khuyến cáo với phụ nữ mang thai, chưa có bằng chứng về việc sử dụng paracetamol nhưng nếu dùng quá liều paracetamol có thể gây độc cho thai nhi vì thuốc này dễ dàng truyền qua rau thai. Ngoài ra, một số nghiên cứu chỉ ra rằng với phụ nữ thường xuyên sử dụng thuốc paracetamol, khi mang thai, có thể mắc bệnh hen suyễn ở trẻ.  Năm 2021, một nghiên cứu của nhóm tác giả người Ba Lan chỉ ra rằng trong 330550 người mẹ có sử dụng paracetamol trong thai kỳ có nguy cơ mắc hen tăng 34% và thở rít tăng 31%. 

Ngoài ra, Cơ quan Quản lý thuốc và thực phẩm Mỹ (FDA) đã đưa ra cảnh báo về paracetamol và những nguy hại tiềm ẩn của nó có thể gây phản ứng hiếm gặp nhưng rất nghiêm trọng cho da (hoại tử biểu bì độc hại, có thể bong da, thậm chí tử vong).

Vì vậy, khi sử dụng paracetamol cần phải tuân thủ theo hướng dẫn sử dụng, nếu có bất kỳ các dấu hiệu bất thường nào cần đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và điều trị kịp thời.